Historie Wezup
In de 13e eeuw komt men al een vermelding van Wezup tegen. De dorpnaam Wezup is een samenvoeging van wese (is wei) en epe (is water of beek) en betekent dus feitelijk: weide aan de beek.
Esdorp
Wezup is van oudsher een typisch esdorp met akkers op de oude essen, weilanden langs beken of riviertjes en daaromheen uitgestrekte heidevelden. Een dorp op de es betekende voor de inwoners schoon water; zekerheid dat hun huizen droog bleven bij hoog water en de boeren hadden hooggelegen akkers (de esgronden).
Marke
In het jaar 1488 wordt de marke van Wezup vermeld. Het woord ‘marke’ betekent oorspronkelijk ‘grens’. De marke van een bepaald dorp was dan ook een begrensd gebied van gronden die bij een bepaald dorp/nederzetting hoorden. De grensafbakingen werden vaak aangegeven met palen of zwerfkeien. Deze gebrekkige grensafbakingen waren vaak reden voor onenigheid tussen de verschillende marken. Een bekende Drentse sage is ‘Dove Peter en dove Waander’, een conflict tussen de marken van Wezup en Aalden.
De sage Dove Peter en Dove Waander
Boermarke (marke en boerschap)
De marke was oorspronkelijk gemeenschappelijk eigendom van eigenerfde boeren. Dat waren de boeren die een eigen erf hadden. Ieder eigenerfde boer had, afhankelijk van de omvang van hun ‘hoeve’, een bepaald aandeel in de marke. Doordat de marke gemeenschappelijk eigendom was betekende dit wel dat de rechten en plichten goed omschreven moesten worden. Ook had je nog het Boerschap. Tot het boerschap behoorden alle boeren van een bepaalde nerzetting. Dus ook de pacht- en keuterboeren. Net als de marke had ook het boerschap het recht om eigen zaken te regelen en had het boerschap ook regels/plichten. Door zowel de marke als het boerschap werden volmachten gekozen die zorgden dat de regels/plichten nageleefd werden of bij het niet naleven hiervan sancties toepasten. Vaak waren de volmachten van de marke en het boerschap dezelfde personen. Na verloop van tijd sprak men steeds vaker over de Boermarke (combinatie van boerschap en marke).
Momenteel zijn er in Drenthe nog 87 Boermarken. De Boermarke Wezup is hier één van.
Klik hier om een artikel te downloaden uit het ‘Nieuwsblad van het Noorden van 18 februari 1967 ‘De Boerhoorn schalt nog in Wezup’.
boermarkevergadering bij Perkaan 1967
Naoberschap
Van oudsher komt ‘naoberschap’ in de ‘kleine’ dorpen zoals Wezup voor. De kleine dorpen/nederzettingen waren gesloten gemeenschappen. Een logisch gevolg hiervan was de ‘naoberplicht’. Dit behelste vaak hulp aan je buren (zes aan de ene kant en zes aan de andere kant). De hulp kon zeer divers zijn; bijvoorbeeld hulp bij het oogsten, maar ook bij ziekte en overlijden.
Bedrijvigheid in Wezup
In het verleden waren er een groot aantal eenmanszaken gevestigd. In de loop van de jaren was er o.a. een bakkersbedrijf, een gruttersbedrijf, klompenmakerijen, een transportbedrijf, smederij, timmermansbedrijf en een schoenmakerij. Vaak hielp de hele familie mee. Ook waren er van oudsher al twee horecabedrijven, Perkaan en Hegen.
De horecabedrijven zijn er nog steeds. Maar verder zijn er ook verschillende andere bedrijven. Voor meer informatie hierover, klik hier.
School
Eind juli 2011 sloot OBS “De Krosbulten” definitief haar deuren. Het dalende leerlingenaantal gaf aanleiding tot deze definitieve beslissing. Over de ontstaansgeschiedenis van de school in Wezup en de ontwikkelingen de laatste eeuw heeft in “Oet Carspel Sweel”, een uitgave van de Historische Vereniging Zweeloo, een uitgebreid artikel gestaan. Klik hier om het volledige artikel te lezen.
Meer lezen over Wezup?
- Wezup ‘deur de joar’n hen’, een uitgave door de dorps-(buurt-)vereniging Wezup ter ere van het 50-jarig bestaan, informatie over Wezup vroeger en nu gelardeerd met vele foto’s (toentertijd uitgereikt aan de inwoners van Wezup)
- Dorp in Drenthe van Jo Boer, dit beschrijft een tijd van veertig jaar verandering en vernieuwing in de ‘oude gemeente’ Zweeloo (het boek is alleen nog maar verkrijgbaar via antiquariaten)
- knapzakroute K50 Wezup-Wezuperbrug, een uitgave van de Brede Overleggroep en Het Drents Landschap, een wandelroute van zo’n 15 kilometer rondom Wezup met interessante (historische) beschrijvingen (verkrijgbaar bij het Toeristisch Informatiepunt, TIP in Zweeloo)